Với truyền thống hộ quốc an dân, Phật giáo đã hòa nhập một cách tự nhiên vào tiến trình lịch sử của dân tộc từ rất sớm. Giáo lý duyên sinh, vô ngã đã trở thành tư tưởng chủ đạo trong quá trình tiếp biến văn hóa. Trong dòng vận động của lịch sử, nhà sư trở thành người thầy giữ gìn và truyền trao ngọn lửa độc lập tự chủ; nhà chùa chính là trường học nuôi dưỡng ý chí, tinh thần kiên định, vị tha. Chính từ đó, con người vượt khỏi sự ràng buộc “ngu trung” khi đất nước suy yếu và người lãnh đạo không thực sự sống đúng với tinh thần phụng sự đất nước, dân tộc mà Bác Hồ từng khái quát: “Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh”.