Ngày nay, có những điều từng bị xem là sai, là tội, thì nay lại được ca ngợi, tung hô như điều bình thường.
Người nói dối giỏi trở thành “linh hoạt”.
Người lừa lọc khéo được gọi là “biết nắm cơ hội”.
Người ăn trên mồ hôi người khác lại được tôn vinh là “thành công”.
Và dần dần, con người không còn biết xấu hổ với điều sai – đó chính là lúc nghiệp đã bắt đầu sâu nặng.
Trong kinh điển, Đức Phật dạy rằng có hai pháp bảo vệ con người khỏi đọa vào đường ác: Tàm và Quý.
• Tàm là biết xấu hổ với chính mình khi làm điều sai.
• Quý là biết xấu hổ với người khác khi hành động trái đạo đức.
Tàm và Quý như hai người lính canh giữ cửa tâm. Khi còn biết hổ thẹn, con người vẫn còn cơ hội quay đầu. Nhưng khi hai người gác cửa ấy bị đuổi đi, thì mọi nghiệp ác sẽ tràn vào, khiến tâm ta trở nên chai sạn, bất động, không còn biết sợ nhân quả nữa. Đó là lúc nghiệp bắt đầu chất chồng.
Một người phạm lỗi mà biết cúi đầu – đó là người còn phước. Một người làm sai mà vẫn tự hào, khoe khoang – đó là người phước đã cạn. Bởi vì xấu hổ là ánh sáng cuối cùng trước khi bóng tối nuốt chửng tâm hồn.
Khi một xã hội mất đi sự hổ thẹn, thì cái ác sẽ lên ngôi. Khi một gia đình không còn biết sai trái là gì, thì con trẻ lớn lên trong sự mù mờ đạo đức.
Khi một người tu mà vẫn tự mãn, không biết sám hối, thì con đường giải thoát trở nên xa vời.
Người biết xấu hổ không phải là yếu đuối, mà là người có trí tuệ và lòng nhân. Họ biết dừng lại đúng lúc, biết tự nhìn mình bằng con mắt chân thật. Còn người vô sỉ, không biết hổ thẹn, chính là đang đi trên con đường tự đốt cháy phước báu đời mình.
Một lần đỏ mặt vì hổ thẹn có thể ngăn được nghìn lần tạo nghiệp. Một lời xin lỗi chân thành có thể hóa giải vô số oán hận. Biết hổ thẹn với điều sai không phải để tự hành hạ, mà để thức tỉnh và làm mới mình.
Đức Phật dạy: “Người biết tàm quý, dù phạm lỗi, vẫn là người có đạo đức; người không biết tàm quý, dù giữ giới, cũng là kẻ đang đánh mất mình.”
Khi trong tâm ta còn biết xấu hổ, ta vẫn còn chỗ cho ánh sáng bước vào. Khi ta biết cúi đầu sám hối, Phật và chư Thiên đều hoan hỷ, vì đó là dấu hiệu của tâm biết sửa.
Hãy tập biết xấu hổ – không phải vì người đời nhìn ta, mà vì tâm ta xứng đáng được thanh sạch. Hổ thẹn không làm ta yếu đi, mà khiến ta trở nên trong sáng, khiêm nhường và nhân hậu hơn.
Biết hổ thẹn là phước; không biết hổ thẹn là nghiệp. Một khi con người còn giữ được chút hổ thẹn trong lòng, thì vẫn còn hy vọng để quay về với ánh sáng của Từ Bi và Trí Tuệ.
Thiện Tri Thức
